Ιερός καθεδρικός ναός της Του Θεού αγίας σοφίας Θεσσαλονίκης
Η ιστορία του Ναού.
![Picture](/uploads/5/7/1/8/5718636/1178143.jpg?214)
Κάτοψη του ναού της του Θεού Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης. Το κτίριο του κυρίως ναού είναι σχεδόν τετράγωνο και διαχωρίζεται σε τρία κλίτη από εναλλασσόμενους κίονες και πεσσούς.
Ο ρυθμός του κτίσματος είναι τύπου βασιλικής με τρούλο, μεταβατικού τύπου, από "βασιλική με τρούλο" σε "τρουλωτό σταυρόσχημο" ναό.
Στο σημερινό σημείο του ναού της του Θεού Αγίας Σοφίας, υπήρχε εκκλησία από τον 3ο αιώνα.
Η Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης κτίστηκε προς τιμή του Χριστού, όπως η Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολης, με την οποία έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά.
Η ανέγερση του ναού έγινε μετά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας του 325, όπου ο Χριστός αναγνωρίσθηκε σαν ο "Λόγος και η Σοφία" του Θεού. Γύρω πάντως από τη χρονολογία ανέγερσης του ναού δημιουργήθηκε μεγάλο θέμα. Πολλοί υποστήριξαν πως ο ναός κτίστηκε την ίδια χρονική περίοδο με αυτόν της Κωνσταντινούπολης από τον Ιουστινιανό (527-565) με σχέδια μάλιστα του αρχιτέκτονα Ανθέμιου. Άλλοι πάλι, προσπάθησαν να χρονολογήσουν την ημερομηνία ανέγερσής του με βάση τα αρχιτεκτονικά-μορφολογικά του στοιχεία, τα οικοδομικά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ή τα υπέροχα ψηφιδωτά του εσωτερικού του χώρου.
Πάντως, η επικρατέστερη άποψη είναι πως η Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης κτίστηκε πάνω μάλιστα σε θεμέλια προϋπάρχουσας "βασιλικής" στα χρόνια της Εικονομαχίας, ίσως στο τελευταίο τέταρτο του 8ου αιώνα.
Τον 8ο αιώνα ανεγέρθηκε ο τωρινός Ναός, βασισμένος στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης.
Το 1205 όταν κατά την τέταρτη σταυροφορία η πόλη καταλήφθηκε, η Αγία Σοφία μετατράπηκε στον καθεδρικό ναό της Θεσσαλονίκης, και παρέμεινε έτσι ακόμα και μετά την επιστροφή της πόλης στην Βυζαντινή αυτοκρατορία το 1246.
Μετά από την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τον Οθωμανό Σουλτάνο Μουράτ τον 2ο στις 29 Μαρτίου 1430, η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε τζαμί.
Κατά την εικονοκλαστική περίοδο, η αψίδα του Ναού εμπλουτίστηκε με μωσαϊκό από καθαρό χρυσάφι και ένα μόνο μεγάλο σταυρό όμοια με την Αγία Ειρήνη της Κωνσταντινούπολης και την κατεστραμμένη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Νίκαια. Ο Σταυρός αντικαταστάθηκε με την εικόνα της Θεοτόκου περίπου το 787 – 797 μετά την νίκη των εικονοκλαστών. Το μωσαϊκό στον τρούλο τώρα απεικονίζει την Ανάληψη του Ιησού Χριστού με αναρτημένο το κομμάτι από τις πράξεις των αποστόλων: «…άνδρες Γαλιλαίοι τι εστήκατε βλέποντες εις τον ουρανόν ούτος ο Ιησούς ο αναληφθείς αφ’ υμών εις τον ουρανόν…» Ο Τρούλος είναι περιστοιχισμένος από τις μορφές των δώδεκα Αποστόλων, της Παρθένου Μαρίας και δύο Αγγέλων.
Μεγάλο μέρος του εσωτερικού διάκοσμου αναστηλώθηκε μετά από την μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε την Θεσσαλονίκη το 1917. Ο τρούλος αναστηλώθηκε το 1980.
Ο ναός της του Θεού Αγίας Σοφίας ανήκει στα παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά μνημεία Θεσσαλονίκης και είναι κομμάτι των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της Ουνέσκο.
Στο σημερινό σημείο του ναού της του Θεού Αγίας Σοφίας, υπήρχε εκκλησία από τον 3ο αιώνα.
Η Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης κτίστηκε προς τιμή του Χριστού, όπως η Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολης, με την οποία έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά.
Η ανέγερση του ναού έγινε μετά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας του 325, όπου ο Χριστός αναγνωρίσθηκε σαν ο "Λόγος και η Σοφία" του Θεού. Γύρω πάντως από τη χρονολογία ανέγερσης του ναού δημιουργήθηκε μεγάλο θέμα. Πολλοί υποστήριξαν πως ο ναός κτίστηκε την ίδια χρονική περίοδο με αυτόν της Κωνσταντινούπολης από τον Ιουστινιανό (527-565) με σχέδια μάλιστα του αρχιτέκτονα Ανθέμιου. Άλλοι πάλι, προσπάθησαν να χρονολογήσουν την ημερομηνία ανέγερσής του με βάση τα αρχιτεκτονικά-μορφολογικά του στοιχεία, τα οικοδομικά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ή τα υπέροχα ψηφιδωτά του εσωτερικού του χώρου.
Πάντως, η επικρατέστερη άποψη είναι πως η Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης κτίστηκε πάνω μάλιστα σε θεμέλια προϋπάρχουσας "βασιλικής" στα χρόνια της Εικονομαχίας, ίσως στο τελευταίο τέταρτο του 8ου αιώνα.
Τον 8ο αιώνα ανεγέρθηκε ο τωρινός Ναός, βασισμένος στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης.
Το 1205 όταν κατά την τέταρτη σταυροφορία η πόλη καταλήφθηκε, η Αγία Σοφία μετατράπηκε στον καθεδρικό ναό της Θεσσαλονίκης, και παρέμεινε έτσι ακόμα και μετά την επιστροφή της πόλης στην Βυζαντινή αυτοκρατορία το 1246.
Μετά από την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τον Οθωμανό Σουλτάνο Μουράτ τον 2ο στις 29 Μαρτίου 1430, η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε τζαμί.
Κατά την εικονοκλαστική περίοδο, η αψίδα του Ναού εμπλουτίστηκε με μωσαϊκό από καθαρό χρυσάφι και ένα μόνο μεγάλο σταυρό όμοια με την Αγία Ειρήνη της Κωνσταντινούπολης και την κατεστραμμένη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Νίκαια. Ο Σταυρός αντικαταστάθηκε με την εικόνα της Θεοτόκου περίπου το 787 – 797 μετά την νίκη των εικονοκλαστών. Το μωσαϊκό στον τρούλο τώρα απεικονίζει την Ανάληψη του Ιησού Χριστού με αναρτημένο το κομμάτι από τις πράξεις των αποστόλων: «…άνδρες Γαλιλαίοι τι εστήκατε βλέποντες εις τον ουρανόν ούτος ο Ιησούς ο αναληφθείς αφ’ υμών εις τον ουρανόν…» Ο Τρούλος είναι περιστοιχισμένος από τις μορφές των δώδεκα Αποστόλων, της Παρθένου Μαρίας και δύο Αγγέλων.
Μεγάλο μέρος του εσωτερικού διάκοσμου αναστηλώθηκε μετά από την μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε την Θεσσαλονίκη το 1917. Ο τρούλος αναστηλώθηκε το 1980.
Ο ναός της του Θεού Αγίας Σοφίας ανήκει στα παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά μνημεία Θεσσαλονίκης και είναι κομμάτι των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της Ουνέσκο.